ในการจำแนกประเภทของนวนิยายนั้น ขึ้นอยู่กับเนื้อหาสาระภายในว่าเป็นไปในลักษณะใด การกำหนดลักษณะตั้งแต่ต้นไม่ได้ส่งผลว่านวนิยายจะต้องเป็นไปตามที่เรากำหนดเริ่มแรก ในศตวรรษที่ 20 ตอนต้น การจำแนกนวนิยายยังไม่หลากหลายมากนัก นวนิยายในยุคนั้นคือเอาเรื่องสมมติมาเขียน ไม่ได้มีการสอดแทรกความรู้ในด้านวิชาการต่าง ๆ มักเป็นเรื่องฟุ้งเฟ้อ เพ้อฝันเอาเสียมากกว่า แต่ในปัจจุบันนั้นนวนิยายมีการจำแนกอยู่ 15 ประเภท ดังนี้

1. นวนิยายประวัติศาสตร์ : การอ้างหรือใช้ข้อมูลทาประวัติศาสตร์จริง ๆ มาเขียน โดยมีการใส่อรรถรสลงไป เพื่อเพิ่มความสนุก ไม่น่าเบื่อ เหมือนอ่านวิชาประวัติศาสตร์
2. นวนิยายผู้ร้ายผู้ดี : ตัวละครมีความเป็นสามัญชนที่สุด ก็คือสามารถบ่งบอกได้อย่างชัดเจนว่าคนนี้เป็นคนดี คนนี้เป็นคนร้าย
3. นวนิยายเร้าอารมณ์ : ส่วนใหญ่จะพุ่งเป้าหมายไปยังเรื่องเพศ รุ่งเรืองมากในศตวรรษที่ 18
4. นวนิยายเชิงจิตวิทยา : เป็นการสะท้องถึงมุมมองของตัวละครโดยผ่านหลักความจริง รวมไปถึงความคิดผ่านใต้จิตสำนึกของตัวละครนั้น ๆ
5. นวนิยายสยองขวัญหรือโกทิก : เป็นหนึ่งในนิยายโรมานซ์ คือเป็นการแทนที่นิยายรักหวานแหววด้วยเรื่องสยอง น่ากลัว ชวนขนลุก
6. นวนิยายเน้นบุคลิกลักษณะ : เป็นนวนิยายที่มีการสังเกตพฤติกรรมของคนในสังคม เป็นการมองแค่ผิวเผินของสังคม
7. นวนิยายจดหมาย : ใช้จดหมายเป็นตัวกลางในการดำเนินเรื่อง เป็นการหลั่งไหลความคิดจากใจอย่างอิสระ
8. นวนิยายลูกทุ่ง : มีกลิ่นอายของความเป็นชนบท ใช้ชีวิตในสภาพที่มีความรื่นตารวนใจ เป็นแนวนวนิยายที่มีความเก่าแกเป็นอย่างมาก
9. นวนิยายแห่งการเรียนรู้ : สะท้อนถึงความรู้สึกในชีวิตจริง ไม่มีการใคร่เชิงพรรณนาเกี่ยวกับเรื่องเพศอย่างแจ่มแจ้ง ให้รายละเอียดเกี่ยวกับชนชั้นวรรณะและการเงิน
10. นวนิยายชีวิตจริงหรือสารนิยาย : เป็นการอ้างถึงพฤติกรรมของคนจริง ๆ ทำให้ผู้อ่านมีความเข้าใจและมีความคิดว่าตัวละครนั้น ๆ มีอยู่จริง
11. นวนิยายต่อต้านนวนิยาย : กำเนิดขึ้นมาใหม่ มันคือวรรณกรรมสมมติอย่างสมบูรณ์แบบ ปฎิเสธโครงสร้างทั้งหมดของนวนิยายดั้งเดิม แล้วเขียนขึ้นมาเอง
12. นวนิยายสั่งสอนอบรมหรือศาสนา : เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติตัวของผู้เคร่งครัดศาสนา ส่วนใหญ่จะกล่าวถึงผลประโยชน์ในทางที่ดี ถ้าเราปฏิบัติตามคำสอน
13. นวนิยายนักสืบหรืออาชญนิยาย : ได้รับความนิยมมาก เพราะว่าเนื้อเรื่องสนุก เป็นนิยายปริศนาที่เกี่ยวข้องกับการสืบสวนต่าง ๆ
14. นวนิยายตะวันตก : เกี่ยวข้องกับเผ่าพันธุ์ ดินแดนป่าเถื่อน หรือวิธีรักษาโลกเมื่อย้อนไปในยุคอารยธรรม
15. นวนิยายจิตนาการ : เป็นการทำนายอนาคต ไม่มีการอ้างอิงทางวิทยาศาสตร์ใด ๆ